Về làng chài cũ kĩ, đẹp nhất quả đât ở vịnh Hạ Long - Ngao du

Làng chài Cửa Vạn.

“Có cả chục chiếc thuyền buồm được kết hoa ngũ sắc. Trai gái trên thuyền đan tay nhau, chèo thành từng hàng giữa mênh mông sóng nước, tư bề trùng điệp núi non để rước dâu. Đám cưới dân chài chúng tôi không gửi thiệp hồng, ngày cưới được xem là ngày hội của cả làng, người nào cũng đến góp sức, phổ biến vui. Con nít tha đại dương thưởng thức, chạy nhảy trên các bè được nối vào nhau. Người bự thi nhau hát giao duyên, hò đối, hát chèo tuyến đường râm ran cả một vùng sóng nước” - cụ ông Nguyễn Văn Hào, 72 tuổi, ở tổ 8, khu tái định cư, phường Hùng Thắng, thị trấn Hạ Long (Quảng Ninh) bồi hồi nhớ lại ký ức về làng chài cuốn hút nhất quả đât.

Làng chài cổ lỗ, đẹp nhất thế giới

Trên chiếc thuyền cũ kỹ, ông Vũ Văn Hùng, Phó giám đốc HTX ngao du làng chài Hạ Long đưa chúng tôi ra thăm các làng chài trên vịnh Hạ Long và Bái Tử Long tham gia một ngày cuối tháng năm. Cái nắng đầu hè gay gắt rọi xuống mặt đại dương, làm cho ánh lên những vệt sáng loang lổ trên những vách núi đá. Chiếc thuyền chầm chậm trễ luồn qua những khe núi dựng đứng, trùng trùng. Sau gần 2 giờ lênh đênh, chỉ tay về phía trước ông Hùng nói: “Đây là làng chài Cửa Vạn, làng chài cuốn hút nhất thế giới”.

Lấp ló phía sau những ngọn núi, dần hiện ra những mái nhà phổ thông màu sắc, được kết lại trên những chiếc bè nằm sát nhau, lưng tựa vào núi. Một sườn cảnh thanh bình và đẹp tới mê hồn hình thành trước mắt. Xung quanh được núi bao bọc, môi trường yên bình của làng chài trên đại dương như một bức chụp thủy mặc được khắc họa rõ nét đến từng cụ thể. Làng chài Cửa Vạn được website du lịchJourneyetc.com đưa tham gia danh sách 16 ngôi làng cổ lỗ hấp dẫn nhất trái đất (năm 2012).

Lúc trước, Cửa Vạn là nơi sinh sống của gần nghìn ngư dân chuyên làm cho nghề chài lưới trên vịnh. Không chỉ là nơi trú ngụ của ngư gia trong vùng mà còn là trọng tâm văn hóa của đông đảo các làng chài khác trên vịnh Hạ Long và Bái Tử Long. “Cứ tới rằm Trung Thu là ngày hội làng, gần như cư dân trên vịnh dồn vào một chỗ đến đây vui chơi và ca hát. 

Đặc sắc nhất vẫn là màn hát giao duyên của các đôi nam nữ, rồi còn có hát ghẹo, hát chèo trục đường... Công chúng kết thuyền lại thành sàn diễn trên đại dương và vui chơi đến tận sáng. Yêu nhau, cưới nhau, sinh con đẻ cái đều trên thuyền, trên bè. Tuy lênh đênh, thiếu thốn nhưng lúc đấy thấy tình người nó gần gũi và thân mật” - ông Vũ Văn Hùng hồi tưởng lại một thời hoàng kim của làng chài.

“Từ khi xuất hiện đã là cư dân của làng chài, hằng ngày theo ba má bắt con tôm, con cá kiếm sống qua ngày. Hỏi những người già cũng không khách hàng nào biết làng chài có trong khoảng bao giờ, chỉ nghe các ông nói bản thân mình có tông tích là người Quảng Lặng (Quảng Ninh) thôi” - cụ Nguyễn Văn Hào, cho biết. Theo tìm hiểu của các nhà khảo cũ kĩ, làng chài Cửa Vạn là cả một kho tàng lịch sử, những bí hiểm của một nền văn hóa đặc sắc mang đậm dấu ấn của những cư dân hồ thời tiền sử được khai quật tại một vài hang động gần làng chài, trong đó có hang Tiên Ông.

Không chỉ có cảnh quan hữu tình mà con người nơi đây cũng chất phác, đậm đà như được trộn lẫn giữa nắng, gió và vị mặn của hồ. Cửa Vạn sớm biến thành điểm đến tham quan hấp dẫn trên bản đồ du lịch nhân loại. Trước đó, hàng năm Cửa Vạn đón hơn 1 triệu lượt khách đến tham quan. Sau khi được đắm bản thân mình trong khung cảnh bình yên và thơ mộng, phổ quát du khách vẫn muốn được quay lại để tò mò phổ quát hơn về nhân loại và mảnh đất nơi đây.

Ông Vũ Văn Hùng và những hình ảnh về làng chài.

“Chon von” làng chài

Con thuyền bé bỏng lại nữ tính lach bản thân mình qua những vách núi đá vôi để đưa chúng tôi đến làng chài Vung Viêng, một ngôi làng nằm ẩn bản thân trong thung lũng núi trên vịnh Bái Tử Long. Vung Viêng không chỉ nổi tiếng về vẻ đẹp hoang sơ mà còn nổi tiếng với item ngọc trai hảo hạng. Vung Viêng cũng là trung tâm kinh tế, bán buôn, mua bán của cả khu Cặp Dè (bao gồm khu Cống Đỏ, Cống Đầm, Cặp La và Vung Viêng).

Yếu tố quá bất ngờ nhất khi đến với Vung Viêng là chiếc “cổng làng”, Hang xuyên thủy đã tạo nên một chiếc cổng kỳ vỹ nằm giữa muôn trùng sóng nước. “Xưa kia, dân làng chỉ cần chèo thuyền ra đến cổng là quay trở về, vì cá ở cổng làng phổ biến vô thiên lủng, chưa kịp thả lưới xuống thì cá đã nhảy cả lên mạn thuyền” - cụ Nguyễn Văn Hiệp, ngư dân cao tuổi nhất trong làng kể lại.

Các nhà khảo cổ lỗ đã tìm thấy những mảnh đồ gốm có niên đại hàng trăm năm, khi thủy triều xuống, một vài nơi vẫn lộ lên những móng nhà được cho là của người xưa để lại. Cách thức thương Hoa Phượng đỏ Vân Đồn không đến 2 giờ căng buồm, Vung Viêng chính là nơi tập trung của các thương nhân trong và ngoài nước làm nơi trú chân và hạn chế bão trước khi cập bến Hoa Phượng đỏ Vân Đồn.

“Vung Viêng được đọc là “vông vênh” cũng có tức là “chon von” như cuộc sống của dân chài chúng tôi luôn lênh đênh cùng sóng nước. Phận người cũng chơi vơi như chiến thuyền, lúc sóng lớn gió lớn thì nghiêng vấp ngã, chao đảo, cũng có thể chìm bất cứ lúc nào. Vung Viêng chính là nơi che chở cho mà thân phận bé nhỏ của dân chài trước phong ba bão táp. Là nơi chốn tìm về của con dân trên vịnh Bái Tử Long này” - cụ Hiệp mắt rơm rớm khi nói về Vung Viêng.

Hàng năm, Vung Viêng đón hàng triệu lượt khách tới tham quan, nhưng mà thời điểm mới đây số lượng khách tới với các làng chài trên vịnh đang giảm dần. Năm 2014, UBND thức giấc Quảng Ninh quyết định di dời các làng chài trên vịnh Hạ Long và Bái Tử Long lên định cư trên bờ tại khu tái định cư thuộc phố Hùng Thắng (TP Hạ Long) vì nguyên nhân bình an và vệ sinh môi trường vịnh. Các làng chài hiện chỉ còn lẻ loi những ngôi nhà cửa đóng then cài. Có một số ít người dân được ra chèo thuyền cho du khách du lịch nhưng mà đến tối lại phải tham gia bờ.

Làng chài Vung Viêng.

“Làng chài giờ chỉ còn trong ký ức, những ngôi nhà vô hồn lênh đênh cùng sóng nước. Nhiều du khách đến đây đã không bằng lòng bởi vì cảm giác độc thân khi thăm quan những di tích còn sót lại. Chúng tôi cũng đã đề xuất với UBND tỉnh giấc để có hướng bảo tàng và tạo ra tiềm năng ngao du của các làng chài cũ kĩ trên vịnh và tạo công ăn việc khiến cho ngư dân khi được chuyển lên bờ” - ông Vũ Văn Hùng, Phó giám đốc HTX làng chài ngao du Hạ Long, nói.

Ánh nắng chiều le lói qua những vách đá, phi thuyền vẫn nữ tính rẽ sóng đưa chúng tôi vào bờ. Những làng chài dần tắt hơi sau những ngọn núi, màn đêm dần buông xuống bao trùm cả một khoảng không vô định. “Làng chài sẽ được hồi sinh, tôi sẽ dành quãng đời còn lại để gây dựng lại và giữ giàng bạn dạng sắc của những làng chài “tiền sử” này” - Nói đoạn, ông Hùng cất cao giọng, hò một đoạn hò biển cho chúng tôi nghe. Giọng hò của ông âm vang cả một vùng sóng nước, như thấm qua những kẽ đá của muôn trùng núi non, cũng giống như lời hứa của ông với làng chài trên vịnh.

“Cao nhất là núi Vung Viêng

Thấp nhất là hồ, cao hơn là trời”…

Bà Nguyễn Thị Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Ngao du tỉnh giấc Quảng Ninh cho biết: Chủ trương di dời dân trong khoảng các làng chài trên vịnh Hạ Long trong năm 2014 của UBND tỉnh Quảng Ninh là chủ trương đúng, nhằm hạn chế tác động bị động đến vịnh Hạ Long, song song giúp ngư dân và con em có nhân tố kiện học hành, chăm sóc sức khỏe.  Những làng chài cổ trên vịnh Hạ Long và Bái Tử Long có một bề dày văn hóa từ rất lâu đời, đây cũng là một sản phẩm du lịch số đông rất dị nằm trong lòng di sản. Đang có các doanh nghiệp cùng phối thích hợp giúp dân làng chài tạo dựng lại nghề nuôi trồng thủy sản quy mô bé xíu và bền vững. Ông Tăng Văn Phiến, Chủ nhiệm HTX Du lịch làng chài Hạ Long cho nhân thức: Trong đề án “Phục dựng lại làng chài cổ lỗ” gửi các công ty tính năng có yêu cầu phương án “Mỗi làng chỉ để khoảng 20 nóc nhà, với 2-3 ngư dân trẻ/nhà, vừa chèo đò đưa khách đi thăm, vừa nuôi thủy sản - như một sinh kế, song song là điểm thăm quan của du khách. Sau giờ hành chính, các mái nhà phải tham gia bờ, cùng lắm chỉ để lại một người trông nom”.

Xem nhiều hơn: Chung cư hồng hà